Αρχαία Αγορά_4

ΗΛΙΑΙΑ

Στη νοτιοδυτική πλευρά της Αρχαίας Αγοράς βρίσκεται η Ηλιαία. Ήταν ο σημαντικότερος τόπος συνεδριάσεων του λαϊκού δικαστηρίου των Αθηναίων, που χρονολογείται τον 6ο αιώνα π.Χ. Σήμερα βλέπουμε μόνο ένα ανοιχτό περίβολο με σχεδόν τετράγωνη όψη. Μερικοί αρχαιολόγοι βέβαια υποστηρίζουν ότι ο χώρος της Ηλιαίας στην Αρχαία Αγορά είναι το Αιάκειο, ένα ιερό αφιερωμένο στον ήρωα της Αίγινας Αιακό. Είναι γνωστό ότι ο Αιακός, μαζί με τον Ραδάμανθυ και τον Μίνωα, ήταν ένας από τους δικαστές του Κάτω Κόσμου και δίκαζε αδικοπραγίες κατά της ζωής. Μέλος της Ηλιαίας μπορούσε να γίνει κάθε Αθηναίος πολίτης που είχε συμπληρώσει το 30ο έτος της ηλικίας του και δεν είχε στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα. Κάθε χρόνο κληρώνονταν 600 πολίτες από κάθε φυλή με βάση τους καταλόγους των δήμων. Μετά τον ειδικό όρκο που έδιναν, οι 6.000 πολίτες αποκτούσαν την ιδιότητα του ηλιαστή και μοιράζονταν σε δέκα τμήματα. Στην Ηλιαία εκδικάζονταν υποθέσεις σημαντικών παραπτωμάτων πολιτειακής, στρατιωτικής και πολιτικής υφής (που παραπέμπονταν από την εκκλησία του δήμου) ή ελάσσονα θέματα δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Για να αποφεύγονται οι δωροδοκίες των δικαστών, η σύνθεση των δικαστηρίων διαμορφωνόταν το πρωί κάθε δικάσιμης ημέρας. Οι ηλιαστές που επιθυμούσαν να δικάσουν τη συγκεκριμένη ημέρα παρουσιάζονταν στο χώρο των κληρωτηρίων της φυλής τους, έχοντας μαζί τους το χάλκινο πλακίδιο (πινάκιον), που έφερε το όνομά τους και το γράμμα του δικαστικού τμήματος όπου ανήκαν. Ο ηγεμόνας του δικαστηρίου της Ηλιαίας συγκέντρωνε τα παράπονα και τις υποθέσεις που ήταν προς εκδίκαση και όριζε με κλήρωση από ποιο τμήμα και σε ποιο μέρος θα εκδικαζόταν η υπόθεση. Στην αρχαία Αθήνα ως γνωστόν δεν υπήρχαν δικηγόροι. Έτσι οι κατηγορούμενοι έπρεπε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους μόνοι τους. Τους λόγους τους έγραφαν ρήτορες, οι λογογράφοι, όπως ο Λυσίας. Η ψηφοφορία ήταν μυστική. Σε περίπτωση ισοψηφίας, ο κατηγορούμενος κρινόταν αθώος, καθώς θεωρούνταν ότι είχε "την ψήφο της Αθηνάς". Ο χρόνος των αγορεύσεων περιοριζόταν από ένα υδραυλικό χρονόμετρο, την κλεψύδρα. Σήμερα σώζεται, κοντά στην Ηλιαία, ένα δείγμα του υδραυλικού αυτού ρολογιού. Το νερό μέσα στο χώρο γέμιζε δύο δεξαμενές, που ήταν τοποθετημένες σε διαφορετικά επίπεδα.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

Κάτω από τη Στοά του Αττάλου, στο αριστερό μας χέρι καθώς ανεβαίνουμε την οδό Παναθηναίων, υπάρχουν ερείπια από ένα κτηριακό συγκρότητα του τέλους του 5ου αιώνα π.Χ., που σήμερα θεωρούμε ότι ήταν ένα από τα Δικαστήρια της πόλης. Το συγκρότημα αυτό τον 4ο αιώνα π.Χ. το διαδέχτηκε ένα μεγάλο κτήριο, που είχε την ίδια λειτουργία, το έλεγαν "Τετραγωνικό Περιστύλιο". Τα αθηναϊκά δικαστήρια εκδίκαζαν υποθέσεις ιδιωτικές και δημόσιες, ερμήνευαν τους νόμους και εξέταζαν τη νομιμότητα των ψηφισμάτων. Γι' αυτό ο ρόλος τους ήταν πολύ σημαντικός για τη σωστή διακυβέρνηση της Αθήνας. Τα μικρά δικαστήρια είχαν 200 περίπου δικαστές ενώ τα μεγάλα είχαν 1.000 με 2.5000 μέλη. Στην Αρχαία Αγορά είναι δύσκολο να ορίσουμε την ακριβή τοποθεσία των δικαστηρίων αλλά και το είδος τους, επειδή σώζονται σήμερα μόνο ίχνη από τα θεμέλιά τους.